O ZMAJ JOVINOJ ULICI
Zmaj Jovina je glavna ulica Novog Sada, od najranijih dana našeg grada. U ovoj ulici su radili trgovci i zanatlije, u mnogobrojnim radnjama i radionicama, a njenom dužinom, od Trga Slobode do Vladičinog dvora pružala se pijaca.Oni su od Carice Marije Terezije i otkupili status slobodnog kraljevskog grada 1748, kada je i dobio ime Neoplanta. Zmaj Jovina je dugo i nosila ime Glavna ulica, bilo na srpkom, nemačkom, mađarskom, ali je nosila i mnoga druga imena.
Na narednoj grafici iz 1698. godine vidimo Novi Sad sa samo 3 ulice Zlatne grede, Pašićevom kojom se išlo dalje ka Temerinu, Zmaj Jovinom ka Futogu, a zamljani most koji je vodio ka petrovaradinskom pontonskon mostu nalazio se na mestu Dunavske ulice.
Kao što vidimo, Novi Sad je nastao raskršću 3 puta koji su se sastajali kod spomenika Zmaj Jovi ispred vladičinog dvora. Od raskršća ka zapadu, kroz Zmaj Jovinu (Glavna ulica) pruža se put ka Futogu i Kamenici, koji se razilaze na današnjem Trgu Slobode, levo (Kralja Alesandra) i desno (stara Jevrejska i Futoška ulica) od Gradske kuće. Od raskršća ka jugu, kroz Dunavsku ulicu, išao je put ka Petrovaradinu preko pontonskog mosta i dalje ka Beogradu, a ka severu, kroz Pašićevu, put ka Temerinu (Temerinska ulica), i dalje ka Budimpešti, od koga se kod nekadašnje kafane 3 kralja, odvajao put za Kisač (Kisačka ulica). Negde na sredini Zmaj Jovine ka severu se odvaja još jedan stari put, put ka Rumenci, koji vodi kroz Miletićevu, pa Vojvode Bojovića i Kralja Petra, do Rumenačke ulice.
Na samom početku ove ulice nalazi se Vladičin dvor, ispred koga je raskršće tri glavna puta. Već 1698. godine u Racku varoš je smeštena srpska vojna posada, a Vladici Bačkom je naloženo da premesti sedište eparhije iz Segedina, gde je bilo u vreme turske vladavine, u današnji Novi Sad. U srednjem veku gradovi su uglavnom nastajali na raskršćima i kod episkopskih sedišta, a ovom odlukom je Novi Sad ispunio oba ova tradicionalna uslova za razvoj grada.
Na uglu Zmaj Jovine i Dunavske nalazi se najstarija novosadska kuće „Kod belog lava“, a na uglu Zmaj Jovine i Pašićeve je jedna od retkih baroknih kuća u Novom Sadu sa nagibom krova nalik na većinu kuća u Petrovaradinu, verovatno zato što nije bila teško oštećena tokom bombardovanja u Buni 1849. godine, kada su stradale gotovo sve novosadske kuće osim 8, među kojima je izgleda i ova.
Još jedna kuća koju svakako treba spomenuti je palata Svojina, u kojoj se nalazilo sedište Magistrata, jedno vreme nakon Bune.
U Zmaj Jovinoj su saobraćali tramvaji od 30. septembra 1911. do istog dana 1958. godine, kada je ukinut. Ovde su prolazile obe linije tramvaja i Linija 1, poznata kao bela linija od Futoške Kapije do Temerinske ulice, i Linija dva, zelenu liniju koja je išla od bivše železničke stanice do kraja Dunavske ulice, što je bila obala Dunava.
IMENA ZMAJ JOVINE KROZ VEKOVE
Nekada su Zmaj Jovinu Novosađani jednostavno zvali Pijaca, da bi kasnije kada je prodaja žita prebačena na žitni trg (danas Trg Marije Trandafil) ime bilo promenjeno u Glavna ulica, u vreme Austrije zvala se nemački Hauptgasse, posle bune Magazinski Sokak, a posle Austro-ugarske nagodbe 1867. mađarski Fö utca, kasnije ulica Lajoša Košuta. Između dva svetska rata zvala je nosila ime kralja Petra I. Tada je Jovan Jovanović Zmaj imao ulicu Zlatne grede, u kojoj se nalazila njegova rodna kuća. Za vreme okupacije nazvana je po mađarskom savezniku Musoliniju. Posle oslobođenja, zakratko je ponovo bila Kralja Petra I, zatim Maršala Tita, i konačno Zmaj Jovina.
