Dunavska

DUNAVSKA 35

Pripremni radovi za izgradnju zgrade Suda i zatvora, današnjeg Muzeja i Arhiva Vojvodine, započeli su 1892. godine, kada je Upravni odbor grada ustupio zemljište za traženu gradnju uz tadašnju popularnu Promenadu (gradsko šetalište). 

Vojna vlast se protivila izgradnji ovog objekta zbog blizine Mostobrana i dve kasarne, pa je spor rešen tek 3. juna 1898. godine, kada je Upravni odbor obavešten o odobrenju „Njegovog carskog veličanstva“ da se može početi sa izgradnjom zgrade Suda.

Položaj ovog monumentalnog spratnog objekta zvanično je odredio Građevinsko-estetski odbor 1898. godine.

Negde u to vreme je morala biti srušena i poznata novosadska kafana „Kod engleske kraljice“, jer se i ona našla na putu ovom ambicioznom graditeljskom poduhvatu. To nam pomaže da precizno datiramo narednu fotografiju na koji više nema ove kafane a zgrada Suda još nije izgrađena, znači godina 1898. Osim toga na fotografiji se odlično vidi hotel Pera Fabri sa pomoćnim objektima u produžetku:

Sačuvan je originalni projekat ove zgrade budimpeštanskog arhitekte Đule Vagnera Melke, iz 1898. godine, a izvođači radova su bili Janoš Šoman i Imre Kicveger.

Grubi radovi su izgleda okončani već 1898. godine, jer je tada predsedništvo Sreskog suda dalo izveštaj o novcu utrošenom za postavljanje staza oko nove zgrade. Ovo je jedna od najranijih fotografija zgrade Suda gde još ni staze nisu postavljene, dakle iz 1898:

Može se smatrati da je zvanični datum završetka gradnje 1900. godina, kada su se uselile sve neophodne službe. Na fotografiji panorame Novog Sada, poslatoj u julu 1903. godine, vidimo završenu zgradu Suda i Zmaj Jovine gimnazije (takođe završena 1900. godine), a toranj Saborne crkve još nije rekonstruisan:

Na narednoj fotografiji već je postavljen drvored i kandelabri ispred suda, a kako dalje vidimo i izgrađene kuće na brojevima 29 i 31, koje su završene 1904, što znači da je fotografija nastala oko 1905:

Zgrada Suda je dodeljena Muzeju Vojvodine 1960-ih, a 1976. godine počinju radovi na njenoj adaptaciji za muzeološku delatnost. Arhiv Vojvodine se uselio u temeljno obnovljenu i adaptiranu bivšu zgradu zatvora, godine 1988. po projektantskoj ideji arhitekte Đorđa Grbića. Na fotografiji iz 1997. godine vidi se da je spoljni izgled objekta gotovo nepromenjen:

Iz arhiva Zavoda za Zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada (O.Z. 68/8, 1997.)

Današnji izgled zgrade je takođe veoma sličan originalnom:

Pogled iz vazduha nam daje najbolji uvid izgled čitavog ovog kompleksa:

Realizaciju sajta pomogala je Gradska uprava za kulturu Novog Sada

Za realizaciju ovog sajta korišćeni su izvori i materijali Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada

STARO JEZGRO NOVOG SADA je proglaseno za kulturno dobro, odlukom o utvrđivanju za prostorno kulturno-istorijsku celinu – 05 br. 633-151/2008 od 17. januara 2008, „Sl. glasnik Republike Srbije“ br. 07/2008.