Beogradska broj 12

,,Arsenal Donje tvrđave ”

Monumentalna građevina Arsenala, magacina za držanje oružja i ratne opreme, izgrađena je u drugoj polovini XVIII veka na prostoru nastalom nakon rušenja starih bedema Donje tvrđave. Njazina izgradnja može se pratiti na originalnim mapama Petrovaradinske tvrđave iz druge polovine XVIII veka: na planu iz 1761/62. obeležena je kao gradilište, da bi na sledećem, iz 1768., bila označena kao novi Arsenal. U Šamsovoj Istoriji Petrovaradina iz 1820. stoji opis: „Zadnjom stranom prema školi, a prednjom na glavnoj ulici, nasuprot zgrade Inženjerije nalazi se velika četvrtasta oružarnica. Кao i sve oružarnice, bez spoljnih ukrasa, ali zato uredne i čiste unutrašnjosti stoji ona tu nezahtevna. Кroči li se pak u dvorište svuda se vide zaposleni, čija je jedina svrha da prave oružje za vojne potrebe. Gornji sprat služi delom kao kancelarijski prostor, ali su tu ujedno i stanovi za oficire, tu se još čuvaju upotrebljive i neupotrebljive puške i starine, a posebno su zanimljivi turski lanac kojim je feldmaršal lajtant grof Brojner bio vezan za drvo kod crkve Marije Snežne, kao i njegov kalpak i oklop; azijski štitovi, turske zastave, konjski repovi, puške, sablje i tobolci za strele pored vrškastih kaciga i viteških košulja pletenih od gvozdene žice“(Šams Franc, Istorija Srema i Petovaradina; Katalog Petovaradin u prošlosti, u prevodu Jovana Valrabenštajna, MGNS, Novi Sad, str.38).

Danas je ova velika zgrada izuzetne kulturno-istorijske i arhitektonske vrednosti i dalje u vlasništvu Vojske Srbije, od 90-ih godina XX veka prenamenjena u stambeni prostor.

Jednospratni objekat svojom novonastalom četvorokrilnom osnovom, sa atrijumskim dvorištem u središtu, zauzima površinu celog bloka.

Кarakterističan gabarit objekta uslovljen je već formiranom urbanom strukturom podgrađa koja se na slobodnom prostoru upotpunjuje uklapanjem nove izgradnje u postojeći raster blokova i zadane pravce ulične mreže, kao i pravce novoizgrađenih bedema. Tri krila objekta se nalaze na uličnim regulacijama, dok je četvrto, jugoistočno krilo postavljeno uporedo s pravcem pružanja koja povezuje bastione sv. Benedikta i sv. Franciske. Osnove objekta su jednostavno koncipirane sa ulazima-prolazima smeštenim u sredini svakog od krila, od kojih su samo dva danas u funkciji.

U uličnim krilima, u prizemlju je niz prostorija orijentisanih dvostrano, prema ulici i unutrašnjem dvorištu ili jednostrano, prema ulici. Na spratu je raspored prostorija sličan, s tim da se svim prostorijama pristupa iz komunikacionog hodnika koji se pruža duž dvorišnih fasada objekta.

Jugoistočno krilo, u prizemlju i na spratu, nekad jedinstven prostor sa središnjim nizom stubova danas je pregrađeno u više funkcionalnih celina improvizovanih stanova.

Podrum se nalazi ispod prednjeg, severnog krila objekta uz Beogradsku ulicu.