PAŠIĆEVA 6

Dvospratna zgrada poznata kao „Platoneum“, izgrađena u stilu romantizma, sa osnovom u obliku ćiriličnog slova „П“, 1852. godine, za vlasnika Georgija Servijskog, na mestu zgrade izgorele u Buni. Njegovi preci su bili vlasnici ugaone kuće na ovoj parceli još od 1770. godine kada ju je njegov predak karlovački trgovac Aksentije Đurković, kupio od Josifa Jovanovića, brata mitropolita Vinćentija. 

Vladika Platon (1788-1867) otkupio je ovu zgradu od Georgija Servijskog 1861. godine, a kasnije je poklanja Fondu Srpske pravoslavne velike gimnazije. Vladika je 1864. zbog preseljenja iz Pešte ustupio Matici srpskoj znatan deo kuće.

Od 1867. do 1901. ovde je bilo i sedište bačkih episkopa.

Od 1935. u ovoj zgradi se nalazila Muška realna gimnazija, za vreme rata Mađarska gimnazija, a posle rata od 1946. do 1961. Zanatska i Viša pedagoška škola. Narednih godina zgradu je koristio Novosadski univerzitet, a od 1978. trajno je ustupljena Vojvođanskoj akademiji nauka – koja je od 1992. postala ogranak SANU.

Ova ugaona dvospratna zgrada, ima 10 vertikala otvora sa centralnim rizalitom u širini četiri otvora, na kome je uzak glavni ulaz, na glavnoj fasadi ka Pašićevoj ulici, a ka ulici zlatne grede 7 vertikala otvora, sa kolskim ulazom uz levu ivicu.

Na rizalitu iznad glavnog ulaza nalazi se glavni balkon sa ogradom od kovanog gvožđa, i plemićkim grbom Servijskih iznad balkonskih vrata.

Dekorativni elementi oko prozora izvedeni su u stilu romantizma, i spada u malobrojne kuće koje u Novom Sadu nose odlike ovog stila.

Dvorišnom stranom dominiraju komunikacioni balkoni sa ogradom od kovanog gvožđa. Na ogradi drugog sprata nalaze se inicijali „GS“ – Gerorgije Servijski i godina 1852.

Na planu iz 1745. godine vidimo da je obeležena ugaona zgrada, pravougaone osnove, a kako je originalno označena crnom bojom, sledi da je imala neku javnu funkciju. Kako je zgradu koja je bila na ovom mestu pre Bune, kupio predak Servijskih 1770. godine, nije isključeno da je ta zgrada bila ucrtana na ovom planu.

Na Sauterovom planu iz 1889. označena je parcela na kojoj se danas nalazi Platoneum – ugaona parcela 1881 i parcela 1880 na kojoj je unutrašnje krilo izgrađeno je pre 1899. Na susednoj parceli u Zlatne grede broj 1882, bila je kuća u kojoj je rođen Jovan Jovanović Zmaj.

Na fotografiji iz 1899. godine, u toku gradnje Vladičinog dvora, vidimo platoneum u današnjem obliku, i izgrađeno unutrašnje krilo.

Na planu grada iz 1900. godine, vidimo osnovu Platoneuma koja odgovara današnjoj.

Fotografija Platoneuma i Pravoslavne crkvene opštine, snimljena oko 1912. godine.