O FUTOŠKOJ ULICI

Današnju Futošku ulicu čini veći deo stare Futoške ulice, od Bolnice do stare Jevrejske koja se na nju nastavljala. Ulica se nalazi na pravcu koji vodi iz grada ka Futogu, koji je pre dvestotinak godina bio značajniji od Novog Sada i sedište Grofovije.

Novi Sad je nastao raskršću 3 puta koji su se sastajali kod spomenika Zmaj Jovi ispred vladičinog dvora. Od raskršća ka zapadu, kroz Zmaj Jovinu (Glavna ulica) pruža se put ka Futogu i Kamenici, koji se razilaze na današnjem Trgu Slobode, levo (Kralja Alesandra) i desno (stara Jevrejska i Futoška ulica) od Gradske kuće. Od raskršća ka jugu, kroz Dunavsku ulicu, išao je put ka Petrovaradinu preko pontonskog mosta i dalje ka Beogradu, a ka severu, kroz Pašićevu, put ka Temerinu (Temerinska ulica), i dalje ka Budimpešti, od koga se kod nekadašnje kafane 3 kralja, odvajao put za Kisač (Kisačka ulica). Negde na sredini Zmaj Jovine ka severu se odvaja još jedan stari put, put ka Rumenci, koji vodi kroz Miletićevu, pa Vojvode Bojovića i Kralja Petra, do Rumenačke ulice.

Današnja Futoška ulica na planu grada iz 1745. godine bila je deo nekadašnje Futoške ulice, jedne od svega 9 ulica označenih na ovoj mapi, i pružala se od ulaza u grad do Trga Slobode. Na Sauterovom planu grada iz 1889. godine, vidimo staru Futošku ulicu koja se pružala do sinagoge, a dalje do Trga Slobode se nastavljala stara Jevrejska. Dakle. Futoška ulica se preko stare Jevrejske (dela današnje Jevrejske i Pozorišnog trga) uliva u Trg slobode, gde se spaja sa ulicom Kralja Aleksandra i nastavlja kao Zmaj Jovina.

Na Sauterovom planu vidimo originalno crnim označene značajne objekte u gradu, sa natpisima. U Futoškoj ulici tako vidimo današnju Elektrotehničku školu, a u narednoj deceniji biće izgrađeni i kompleks Bolnice i Jodne banje, kao i kasarna.

Zgrada u kojoj se danas nalazi škola je podignuta 1912. u stilu secesije, kao Mađarska katolička gimnazija, ali je nakon Prvog svetskog rata u nju smeštena Državna ženska učiteljska škola sa internatom. Od 1935. škola je postala mešovita.

Velika gradska bolnica, danas Klinički centar Vojvodine, je izgrađena 1909. godine, sa odeljenjima za hirurgiju, ginekologiju i akušerstvo, dermatovenerologiju, internu medicinu i infektivne bolesti.

Novosadska Jodna banja nastala je krajem 19. veka (1897. godine) kod Futoške šume, prilikom bušenja arteškog bunara za potrebe snabdevanja grada pijaćom vodom

Tada je izbila topla, mineralna, jodna voda, temperature 24,6°S, čija je lekovitost kasnije analizirana i potvrđena. Početak rada Varoškog jodnog kupatila, kao organizovane zdravstvene ustanove, kada je dobila odobrenje za početak rada i status lekovite banje, smatra se 1910. Gradnja je početa 1908. po projektu arhitekte Imre Franečka iz Budimpešte. Secesijska zgrada Jodne banje u to vreme spada u grupu najmarkantnijih objekata na zapadnoj strani grada, čime je doprinosila ambijentalnom kvalitetu kraja u kome se našla. Zdravstvena služba Banje bila je na veoma zavidnom nivou. Imala je stalno zaposlenog lekara, uz to specijalistu balneologa, koji je bio prvi upravnik Banje — dr Vilhelm Njilt.

Današnja kasarna „Dr Arčibald Rajs“ izgrađena je 1894. godine, za potrebe žandarmerijskog i pešadijskog puka, nakon što je grad ekspropriisao zemljište futoškog grofa Kotega, za izgradnju.

Ovo je jedna od ulica kojom su saobraćali tramvaji od 30. septembra 1911. do istog dana 1958. godine, kada je ukinut. Ovde je prolazila Linija jedan, poznata kao bela linija od Futoške Kapije do Temerinske ulice. Ova linija je išla je od banje i bolnice duž Futoške ulice, Jevrejske, Zmaj Jovine pored Vladičinog dvora i onda Pašićevom i Temerinskom do kanala, gde je bio kraj linije.

Današnja Futoška ulica je i na najstarijem planu Novog Sada iz 1745. godine nosila isto ime. Delu ulice od Trga slobode do sinagoge je promenjeno ime u Jevrejska ulica krajem XVIII veka, nakon što su u jednoj od prvih odluka novoosnovanog Magistrata Jevreji dobili rok za prodaju kuća, i naseljenje na određeno mesto, u Jevrejsku ulicu gde je osnovan jevrejski kvart (geto). Ime Futoška ulica je ostalo sve do 1930-tih kada je promenjena u Kralja Petra II, zajedno sa Jevrejskom ulicom. U periodu od 1941 do1944 Rakoczy Ferenc II utca, Futaki ut, a 1944-2000: Ulica JNA od Trga slobode sve do Kasarne na Futoškom putu, a odatle najpre Bulevar Edvarda Kardelja, pa kasnije Bulevar revolucije. 1990-tih vraćeni su nazivi Jevrejska i Futoška ulica i Futoški put. Uopšteno o dinamici promena imena ulica u Novom Sadu više možete pročitati na: Odontonimi Novog Sada.