Petrovaradinska tvrđava
Podgrađe (Unutrašnji grad)
Petrovaradinska tvrđava, izuzetno ostvarenje fortifikacionog graditeljstva XVIII veka, predstavlja jedno od najslavnijih, najvećih i najbolje očuvanih artiljeriskih bastionskih utvrđenja ovog dela Evrope.Obuhvata prostor severnih obronaka Fruške gore, na desnoj obali Dunava. Sa najvišom kotom od 133 m nadmorske visine, zauzima dominantan položaj nad jugoistočnim delom Panonske nizije.
Prostire se na površini od 105 ha, sa ukupnom dužinom spoljne linije odbrane od 5500 m i složenim kontraminskim sistemom podzemnih vojnih galerija.
Istorija Petrovaradina kao najstarijeg naselja na teritoriji grada za koje postoje istoriski izvori, kao i samog Novog Sada neraskidivo je vezana za sudbinu utvrđenja koja su podizana, rušena i ponovno obnavljana na čvrstom tlu petrovaradinske stene. Uspostavljena u prvom redu kao odbrambena uporišta, na značaju su dobila u razdobljima kad su preuzimala ulogu graničnih utvrđenja.
Gradnja kompleksne barokne fortifikacije Petrovaradinske tvrđave („Fastung Peterwardein“), na prostorima opustošenim ratnim sukobima označila je konačan prekid sa srednjovekovnim i osmanlijskim nasleđem i otvorilo put budućem razvoju celog regiona.
Podgrađe (Unutrašnji grad) je smešteno u samom podnožlju petovaradinske stene, unutar bedema bastione trase Donje tvrđave, i sastavni je deo njenog vojno- civilnog kompleksa, u kojem se nalazilo i komandno sedište Petrovaradinske tvrđave.
Karakteriše ga zbijena urbana struktura oblikovana u blokove rasterom ortogonalno postavljene ulične mreže čiju okosnicu čini glavna, Beogradska ulica(Glavna odnosno Haupt Gasse), primarni komunikacioni pravac, kojim se danas, kao i nekad, Petrovaradinska tvrđava kroz nekadašnju zapadnu, Dunavsku ili Vodenu kapiju i istočnu, Beogradsku kapiju, povezuje sa neposrednim okruženjem. Uporedo s njom, sa južne strane, trasirana je Štrosmajerova ulica (Crkvena odnosno Kirchen Gasse), iz koje vode glavni pravci prema Gornjoj tvrđavi: kolski – Rampin put, i pešački – stepenišni put. Sa druge severne strane glavne ulice je Ulica prote Mihaldžića ( nekad Promenadna), u stvari prostor sa dva proširenja u vidu trga čiju karakterističnu regulaciju oblikuju objekti kompleksa Vojne bolnice (Zgrada komandanta tvrđave, Franjevačkog samostana i Velike kasarne). Ova tri pravca povezuju dve upravno postavljene kraće ulice Lisinskog i Nazorove, kao i svojedobno jedinstven prostor Trga Vladike Nikolaja (Paradnog placa), ispred nekadašnje Dunavskeili Vodene kapije.
U urbanoj strukturi Podgrađa sačuvani su vojni, civilni i sakralni objekti građeni u svim fazama izgradnje tvrđave. Na potezu glavne ulice, kao i po obodu trga skoncentrisani su uglavnom svi nekad najvažniji objekti vojne i civilne uprave, te najreprezentativnije stambene kuće visokih oficira i činovnika tvrđave, uglavnom građene tokom XVIII veka, u stilu baroka. Unutar zidina Donje tvrđave pored jasno definisane urbane strukture Podgrađa, po obodu su smešteni specifični objekti vojne namene, barutane, kasarne magazini i sl.(Milutin Jović, Olivera, Podgrađe Petrovaradina, „Građa za proučavanje spomenika kulture Vojvodine“ br. HBI, Novi Sad , str 30-37; Babić Slobodanka, Arhitektura Podgrađa, Dans, br.44, Novi Sad, str.10-11)
Realizaciju sajta pomogala je Gradska uprava za kulturu Novog Sada
Za realizaciju ovog sajta korišćeni su izvori i materijali Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada
STARO JEZGRO NOVOG SADA je proglaseno za kulturno dobro, odlukom o utvrđivanju za prostorno kulturno-istorijsku celinu – 05 br. 633-151/2008 od 17. januara 2008, „Sl. glasnik Republike Srbije“ br. 07/2008.